Τρεις νίκες στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών

TO BHMA - THE PROJECT SYNDICATE

Κατά τους τελευταίους δύο μήνες έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες αλλαγές σε ό,τι αφορά τις πολιτικές κατά των ναρκωτικών στην Λατινική Αμερική και τις Ηνωμένες Πολιτείες από ό,τι κατά τη διάρκεια δεκαετιών μαζί. 

Πραγματοποιήθηκαν τρεις θεμελιώδεις στροφές, καθεμιά από τις  οποίες θα ήταν σημαντική ήδη από μόνη της. σε συνδυασμό όμως, μπορούν να αλλάξουν τους συσχετισμούς στον τελικά αποτυχημένο πόλεμο  αυτού του ημισφαιρίου ενάντια στα ναρκωτικά.

Πρώτον και κύριο, είναι τα δημοψηφίσματα για την νομιμοποίησης της μαριχουάνας στις αμερικανικές πολιτείες του Κολοράντο και της Ουάσιγκτον στις 6 Νοεμβρίου. Για πρώτη φορά, οι ψηφοφόροι της χώρας που είναι η μεγαλύτερη καταναλώτρια παράνομων ουσιών στον κόσμο γενικώς και της μαριχουάνας ειδικώς, ενέκριναν προτάσεις που νομιμοποιούν την κατοχή, την παραγωγή και τη διανομή κάνναβης.

Ενώ μια παρόμοια πρωτοβουλία είχε αποτύχει στο Όρεγκον και την Καλιφόρνια στο παρελθόν, το αποτέλεσμα στο Κολοράντο και την Ουάσιγκτον έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα στις υπόλοιπες πολιτείες των ΗΠΑ.  Τα αποτελέσματα όχι μόνο δημιούργησαν σύγκρουση  μεταξύ των ομοσπονδιακών αμερικανικών νόμων και της των πολιτειακών  νομοθεσιών, αλλά σηματοδότησαν και μια αλλαγή στάσης προς το προοεδευτικότερο.

Εξίσου σημαντική, παρόλα αυτά ήταν η αντίδραση του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα  στους ψηφοφόρους αυτών των δύο πολιτειών, στις οποίες κέρδισε εύκολα τη  νίκη για την επανεκλογή του.  οι νομικές και πολιτικές προκλήσεις που ενείχε αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι ήσσονος σημασίας: η μαριχουάνα παραμένει παράνομη ουσία υπό την αμερικανική ομοσπονδιακή νομοθεσία  και τις διεθ8νείς συνθήκες που έχουν υπογράψει οι ΗΠΑ.  Σε άλλα ζητήματα, κυρίως την μετανάστευση, ο Ομπάμα απορρίπτει τις διεκδικήσεις  των πολιτειακών δικαιωμάτων και επιμένει στην ομοσπονδιακή αυθεντία.  Επιπλέον, το ζήτημα παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητο: ενώ η κοινή γνώμη εμφανίζεται για πρώτη φορά πλειοψηφικά υπέρ της νομιμοποίησης, η άλλη πλευρά αντιστέκεται σθεναρά.

Όπως κι αν έχει, σε συνέντευξη στις 14 Δεκεμβρίου, ο Ομπάμα έκανε τρεις πρωτοποριακές δηλώσεις. Πρώτον, δήλωσε ότι η επιβολή της ομοσπονδιακής νομοθεσίας σχετικά με την μαριχουάνα στο Κολοράντο και την Ουάσιγκτον  δεν αποτελεί προτεραιότητα της δικής του κυβέρνησης, διότι έχει «σημαντικότερα πράγματα» να ασχοληθεί. 
Δεύτερο, επανέλαβε την δική του αντίθεση στην νομιμοποίηση, αλλά έπειτα πρόσθεσε «σε αυτή τη φάση». Για πρώτη φορά, ένας εν ισχύ αμερικανός πρόεδρος υπαινίχθηκε μία πιθανή αλλαγή πολιτικής στο μέλλον. Τέλος, ο Ομπάμα επιχειρηματολόγησε υπέρ ενός εθνικού διαλόγου για το ζήτημα της κρατικής ενάντια στην πολιτειακή νομοθεσία όσον αφορά τέτοια ζητήματα.

Η τρίτη αλλαγή τους τελευταίους μήνες προέκυψε σε μία τις χώρες με την μεγαλύτερη παραγωγή ναρκωτικών στον κόσμο, το Μεξικό, μέσω του οποίου περνά σχεδόν κάθε ναρκωτική ουσία στις ΗΠΑ - κοκαΐνη, ηρωίνη, μαριχουάνα, μεθαμφεταμίνες. Την 1η Δεκεμβρίου, ο Ενρίκε Πένια Νιέτο διαδέχθηκε τον Φελίπε Καλντερόν στην προεδρία της χώρας.  Το γεγονός αποτέλεσε ευκαιρία ενδελεχούς ελέγχου  των πολιτικών της απερχόμενης κυβέρνησης, ακόμη και αν η νυν κυβέρνηση δεν επιθυμεί υποχρεωτικά να τις τροποποιήσει στο άμεσο μέλλον. Ευτυχώς για το Μεξικό, η ιστορία μοιάζει να κρίνει αυστηρά τον πόλεμο του Καλντερόν «κατά των ναρκωτικών».

Πράγματι., η εφημερίδα  The Washington Post ανέφερε ότι απόρρητα κυβερνητικά έγγραφα δείχνουν ότι περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν  κατά την 6ετή θητεία του Καλντερόν, μαζί με περίπου 60.000 θανάτους που συνδέονται άμεσα με το εμπόριο των ναρκωτικών. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέστειλε δημόσια επιστολή στον νέο πρόεδρο ρωτώντας τον  τι σκοπεύει να κάνει τους χιλιάδες αγνοούμενους Μεξικάνους.

Το πιο πρόσφατο έμβλημα του της παραδοσιακής, διεθνώς επιβεβλημένης προσέγγισης  σχετικά με τα ναρκωτικά, που είναι βασισμένη σε πολιτικές τιμωρίας και απαγόρευσης  αποδεικνύονται καταστρεπτική αποτυχία, κοστίζοντας ακριβά στο Μεξικό, και χωρίς να αποδώσει καρπούς για την υπόλοιπο Λατινική Αμερική ή τις ΗΠΑ. Συνεπώς, οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης (ο Καλντερόν, ο π΄ρωην πρόεδρος της Κολομβίας Αλβάρο Ουρίμπε, οι νυν και πρώην πρόεδροι της Βραζιλίας, οι συντηρητικοί της Αμερικής και το κατεστημένο ασφαλείας) χάνουν τη δημόσια στήριξη. Οι εισηγητές μιας διαφορετικής στρατηγικής (οι πρόεδροι Χουάν Μανουέλ Σάντος και Ότο Πέρες Μολίνατης Κολομβίας και της Γουατεμάλας αντίστοιχα, μεταξύ άλλων) κερδίζουν έδαφος.

Μια θάλασσα αλλαγών  σχετικά με τις πολιτικές για την καταπολέμηση των ναρκωτικών μοιάζει να βρίσκεται εν τη γενέσει τους. Αυτό δεν θα συμβεί εν μία νυκτί ή παντού ή σε σχέση με όλες τις ναρκωτικές ουσίες. Όμως μετά από δεκαετίες αιματοχυσίας, καταπίεσης και ποινικοποίησης, τα πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν προς την σωστή κατεύθυνσης. Κρίμα που πήρε τόσον καιρό.

*Ο Χόρχε Τζ. Καστανιέδα είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών του Μεξικό (2000-2003)