Η ελληνική προεδρία

Του Γιώργου Πρεβελάκη

Αναδημοσίευση από την «Εστία» Το αποτέλεσμα από τις πρόσφατες εκλογές στην Ιταλία αλλάζει την τροχιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Προαναγγέλλει ότι και οι προσεχείς ευρωπαϊκές εκλογές, τον Ιούνιο του 2014, ασφαλώς θα προσφέρουν νόμιμη διέξοδο στην αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ήδη, η Μαρίν Λε Πεν (Marine le Pen), αρχηγός του γαλλικού «εθνικού μετώπου» (FN), ζήτησε δημοψήφισμα με ερώτημα την έξοδο της Γαλλίας από την ΕΕ. Εάν η απαίτηση της δεν γίνει δεκτή, απειλεί να μετατρέψει τις εκλογές αυτές σε ψήφισμα υπέρ η κατά της Ευρώπης. Καθόρισε μια πολιτική γραμμή την οποία δεν θα αργήσουν να ακολουθήσουν οι απανταχού αντιευρωπαϊστές -και όχι μόνον. Η Μαρίν Λε Πεν επιδιώκει την ηγεμονία ενός ρεύματος τον οποίο ενδέχεται να λάβει την μορφή χιονοστιβάδας. Πράγματι, λίγες ελπίδες υπάρχουν για ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας ως τον εκλογικό Ιούνιο. Η Γαλλία μπαίνει σε περίοδο λιτότητας παρά τις προεκλογικές καθησυχαστικές υποσχέσεις των σοσιαλιστών. Το πολιτικό σύστημα απειλείται με καθίζηση, κατ' αναλογία με την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Οι επικείμενες γερμανικές εκλογές δημιουργούν αβεβαιότητες. Οι σημερινές εκτιμήσεις δείχνουν πολιτική αστάθεια. Τέλος, η επαπειλούμενη λιτότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες εξασθενεί τις οικονομικές προσδοκίες στην Ευρώπης. Οι εκλογές για τον ευρωκοινοβούλιο θα διεξαχθούν υπό τους χειρότερους οιωνούς: κρίση, απονομιμοποίηση των κατεστημένων πολίτικων και πνευματικών ελίτ, άνοδος των εθνικισμών, κακοφωνία ανάμεσα στις ηγεσίες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών. Το εκρηκτικό αυτό μείγμα ενδέχεται να οδηγήσει σε μια σαρωτική επικράτηση των πάσης φύσεως αντιευρωπαϊστών στο ευρωκοινοβούλιο. Η Ευρώπη θα πληρώσει τα σφάλματα μιας επιπόλαιας ηγεσίας η οποία απεμπόλησε τα ιδανικά των πατέρων και των οραματιστών της. Θεώρησε ότι η ευρωπαϊκή οικοδόμηση θα τροφοδοτείται συνεχώς από την ευμάρεια, την καταναλωτική κοινωνία, την ήσσονα προσπάθεια και τον ευδαιμονισμό· ότι η ελίτ αυτή θα επιβάλλεται de jure η de facto στους λαούς, εν ανάγκη και με αντιδημοκρατικά μέσα. Καθώς, μετά τον κομμουνιστικό, και αυτός ο «επίγειος παράδεισος» καταρρέει, οι ανιστόρητοι σύγχρονοι Ευρωπαίοι πολίτες αυτοτιμωρούνται απορρίπτοντας εκλογικά και πολιτικά την αλαζόνα ευρωπαϊκή ελίτ. Κινδυνεύουν έτσι να επαναφέρουν τα δεινά τα οποία προσπάθησαν να εξορκίσουν οι πρώτοι ηγέτες της μεταπολεμικής Ευρώπης: βία, αυταρχισμός, ξενοφοβία, οικονομική υποβάθμιση, ίσως και πόλεμος. Οι ευρωπαϊκές εκλογές του 2014 ενδέχεται να κινητοποιήσουν ένα μηχανισμό αποδόμησης οι συνέπειες του οποίου είναι ανυπολόγιστες. Αποτελούν, ταυτοχρόνως, καμπή για αφύπνιση. Πρέπει να κινητοποιηθούν, έστω in extremis, οι γνήσιες πνευματικές και πολιτικές δυνάμεις τις οποίες περιθωριοποίησε ο «πολιτικώς ορθός» ευρωπαϊκός λόγος κατά τις περασμένες δεκαετίες. Πρέπει η Ευρώπη να επανέλθει στα συστατικά ιδανικά της, όπως αναδύθηκαν από την καταστροφή ταυ Β' παγκοσμίου πολέμου: ειρήνη και δημοκρατία. Εμείς οι Έλληνες χρειάζεται να θυμηθούμε τι σήμαινε η Ευρώπη κατά την κρίσιμη δεκαετία 1970: έξοδο από την δικτατορία και, κατόπιν, δημοκρατική σταθερότητα και ασφάλεια έναντι των πολεμικών κινδύνων. Ο νεοπλουτισμός και τα συνδικαλιστικά «κεκτημένα» συνιστούν παραμορφωτική διαστρέβλωση του πραγματικού διακυβεύματος. Οι ευρωπαϊκές εκλογές συμπίπτουν με τον τελευταίο μήνα της ελληνικής προεδρίας. Η Ελλάδα έχει το πεδίο να συμβάλει ουσιαστικά στην ιδεολογική και πνευματική αναγέννηση της Ευρώπης. Αν αποτύχει, κινδυνεύει να θεωρηθεί ο νεκροθάφτης της. Η πρόκληση είναι ιστορική. Στην ήδη εξαιρετικά επιβαρημένη πολιτική της agenda, η κυβέρνηση πρέπει να προσθέσει την προετοιμασία της πιο κρίσιμης προεδρίας στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Ηχεί ακατόρθωτο για την εξουθενωμένη ελληνική κοινωνία. Όμως, η ιστορία διδάσκει ότι οι μεγάλες νίκες διαδραματίζονται μέσα στην σύγχυση, στην εξάντληση, στην απόγνωση. Σε τέτοιο κλίμα διαγράφεται το σημείο καμπής, το turning point, η διασταύρωση των οδών. Εκεί αναδεικνύονται οι ηγεσίες· εκεί η ιστορία διακρίνει τους Τσόρτσιλ (Churchill) από τουςΤσάμπερλαϊν (Chamberlain). Η Ελλάδα έχει μίαν ανεπανάληπτη δυνατότητα να εξυψωθεί, προσφέροντας μοναδικές υπηρεσίες στην ευρωπαϊκή ιδέα. Από το υστέρημά της πρέπει να βρει και να συγκεντρώσει τις πολιτικές και πνευματικές ικμάδες για να το επιτύχει. Αυτή η νέα «μεγάλη ιδέα» μπορεί να δώσει τον έναυσμα και για την δική της εσωτερική ανάταξη. Ο Γιώργος Πρεβελάκης είναι καθηγητής πανεπιστήμιου στο Παρίσι